مواد دندانسازی (4)

مترجم : حبیب الله علیخانی
منبع : سایت راسخون



 

ساختار و رهایش تنش

پس از آنکه ماده ای بطور مداوم تحت تغییر شکل پلاستیک قرار گیرد. دران تنش های داخلی ایجاد می شود. برای مثال، در یک ماده ی کریستالی مانند یک فلز، اتم ها در ساختار کریستالی جابجا می شوند وسیستم در تعادل نیست به طور مشابه ، درساختار آمورف برخی از ملکولها بسیار به هم نزدیک اندوبرخی دیگر بسیار از هم دوراند. (این شرایط هنگامی اتفاق می افتد که جسم به طور پی درپی تحت تغییر فرم قرار گیرد.)
این مسئله قابل فهم است که این چنین وضعیت هایی پایدار نیستند. جابجایی اتم ها در وضعیت تعادل بوجود نمی آید. درطی فرآیند نفوذ درحالت جامد که بوسیله ی افزایش انرژی فلز اتفاق افتاده است، اتم ها می توانند به آهستگی به حالت های تعادلی خود بازگردند. این مسئله باعث تغییر درشکل یا حد فاصل جامد می گردد. ماده دراین تغییر وضعیت اتمی دچار پیچش می شود. رها سازی تنش ها باعث پدیدآمدن اعوجاج درمواد قالب گیری الاستومری می شود.
سرعت رها سازی تنش با افزایش دما افزایش می یابد. برای مثال اگر یک سیم خم شده باشد وتا دمایی بالا حرارت داده شود، ممکن است که صاف شود.در دمای اتاق چنین رها شدنی باعث بازآرایی اتم های فلز می گردد که این بازآرایی ممکن است ناچیز باشد.به عبارت دیگر تعداد زیادی از مواد دندانی غیر کریستالی (مانند موم ها ، رزین ها و ژل ها ) وجود دارند که وقتی تحت عملیات ساخت قرار گیرند وسردشوند می توانند تنش های خود را آزاد کرده و تحمل تغییر شکل (کج شدن) شوند.

خزش و سیلان یافتن

اگر یک فلز در دمایی نزدیک به دمای ذوبش درحالی که به آن یک تنش ثابت وارد می شود. نگه داری شود، دچار خزش می گردد. خزش به عنوان کرنش پلاستیک وابسته به زمان ماده هنگامی که تحت نیروی استاتیکی (ثابت)قرار می گیرد،تعریف می شود .این مسئله با کج شدن قطعه همراه است.مثلاً هنگامی که لعاب یک پروتز با ساختارطویل پخت گردد، دمای بالا موجب کج شدن آن می شود. که نیروی استاتیک اعمالی بر پروتز، وزن خود پروتز است. برای یک ضخامت معین، وزن بیشتر قطعه رابطه ی مستقیم با تنش پیچشی است وبنابراین این مسأله موجب افزایش خزش پیچشی می شود. خزش فلزات معمولاً با افزایش دما تا چند صد درجه زیر دمای ذوبشان اتفاق می افتد. فلزات مورد استفاده در دندانپزشکی که برای ساخت مواد ترمیمی ریختگی ویا زیر لایه های لعاب خوراستفاده می شوند، دارای دمای ذوبی بسیار بالاتر از دمای دهان هستند. وآنها در محیط دهان مستعد خزش نمی باشند. به هرحال برخی از آلیاژهای مورد استفاده در پروتز های فلز- سرامیک در دمای روکش دهی (لعاب زنی) متحمل خزیش می شوند.
آمالگلام های دندانی شامل 42-52 درصد وزنی جیوه هستند وتقریباً کمی بالاتر از دمای اتاق دچار خزش می شوند. به دلیل گستره ی پایین دمای ذوب، آمالگلام های دندانی می توانند به آهستگی از محل قرار گیریشان در دندان ها وتحت تنش های کوچک دچار خزش شوند. به دلیل آنکه خزش نتیجه ی تغییر فرم پلاستیک ماده است ، این فرآیند می تواند یک پروتز دندانی را خراب کند. عموماً واژه ی سیلان یافتن (FLOW) به جای خزش ، در دندانپزشکی برای توصیف رئولوژی موادآمورف مانند موم ها استفاده می شود. سیلان یافتن موم میزان استعداد آن برای تغییر فرم تحت یک نیروی استاتیک کوچک است .البته این نیروی کوچک می تواند علاوه بر وزن خودش، هر نوع تنش دیگری نیز باشد اما معمولاً تنش فشاری در تست های مواد دندانی استفاده می شود. یک استوانه ماننداز ماده ی مورد نظر که می خواهیم خواص آن را بررسی کنیم دردما وزمان معین تحت نیروی فشاری قرار می گیرد. خزش یا سیلان بوسیله ی درصد کاهش طول درطی تست اندازه گیری می شود. خزش ممکن است باعث خرابی مواد ترمیم کننده ی دندانی به علت تغییر فرم آنها بشود. خزش همچنین ممکن است منجر به خرابی دندانهای مصنوعی شود. این مسئله درشرایطی رخ می دهد که یک آلیاژ ریختگی با خواص ضد خزش ضعیف در دمای نسبتاً بالا(حدود (1000C°) لعاب کاری شود.

رنگ و ادراک رنگ

بخش قبلی بر روی خواصی متمرکز شده بودیم که به یک ماده اجازه می داد تا به عنوان جایگزینی بافت های آسیب دیده یا از دست رفته کار کنند.هدف مهم دیگر یک دندانپزشک حفظ رنگ وظاهر دندان های مصنوعی است.ملاحظات زیبایی درترمیم دندان ها و پرتز گذاری در دهان برزگترین تمرکز در طی چند دهه ی اخیر را به خود اختصاص داده است. از آن جایی که مسئله ی زیبایی دندانسازی یکی از مسائل مهم این حرفه است وبه هنر دندانساز وتکنسین مربوط است، مطالعه وفراگیری قوانین مربوط به رنگ به یکی از مسائل ضروری است. این مسأله مخصوصاً برای مواد ترمیمی که از جنس مواد سرامیکی هستند، درست می باشد.

نور یک تابع الکترومغناطیس است که می تواند بوسیله ی چشم انسان تشخیص داده شود. چشم انسان نسبت به نورهای باطول موج 400-700 نانومتر حساس می باشد. همانگونه که در شکل 1 دیده می شود. شدت نور منعکس شده وشدت ترکیب طول موج های موجود در نور بازگشتی (نورمنعکس شده) خواص ظاهری (رنگ وشدت نور) را تعیین می کند. وبواسطه ی آن جسم قابل رؤیت می شود. البته حتماً باید نوری از یک منبع برجسم بتابد تا نوری از آن منعکس شود. وجسم قابل رؤیت شود. نور خروجی از جسم معمولاً چند رنگی است. این رنگ مخلوطی از طول موج های مختلف است.توزیع طیفی نور منعکس شده یا عبور کرده ظاهر نورمنعکس شده رامشخص می کنند، اگر چه برزگی طول موج های خاص کاهش می یابد.
پدیده ی دیدن(Vision) و واژگان فنی مشابه را می توان پاسخ وعکس العمل چشم انسان به نور تابیده شده به آن بیان کرد. این نور تابیده شده از جسم بازتابش شده است. وبه چشم ناظر می رسد. اشعه های نوری برخورد کرده به چشم برروی شبکیه ی چشم متمرکز می شوند واز آنجا به صورت پالس های عصبی در آمده که این پاس ها به مغز انتقال می یابند. سلولهای مخروطی شکل درشبکیه باعث رنگی دیدن می شوند. این سلولها دارای شدت نور آستانه هستندکه این مسئله موجب رنگی دیدن ما می شود. وهمچنین این سلولها دارای این ویژگی هستند که به طول موج حساس می باشند. شکل 2 این منحنی ها را برای افراد بادید رنگی نرمان وافراد با دید رنگی ناقص نشان می دهد. منحنی مشاهده کننده ی نرمال که در شکل 2 دیده می شود. نشان دهنده ی حساسیت بصری شخص سالم به نور منعکس شده یا ساتع شده از یک منبع یا جسم است. این شکل نشان می دهد که چشم درناحیه ی نور سبز- زرد (طول موج 550nm ) بسیار حساس است ودرنواحی قرمز یا آبی طیف نور کمتر حساس است.

به خاطر خنثی بودن پاسخگوئی چشم درهنگام دیدن رنگی، شبیه سازی ثابت بوسیله ی یک رنگ تنها ممکن است باعث خستگی از رنگ وکاهش پاسخگوئی چشم شود. سیگنال های فرستاده شده از شبکیه به مغز، بوسیله ی مغز پردازش می گردد، تا دید بصری نسبت به جسم درحال دیده شدن ایجاد گردد. ناقص بودن پروتئین های خاص درگیرنده های حساس به رنگ باعث پدید آمدن کورنگی می شود. وبنابراین انسان مبتلا به این بیماری قابلیت تشخیص رنگ را از دست می دهد.
منبع انگلیسی مقاله : Dental Materials /Kenneth J.anusavice
ادامه دارد...